Zawhna: Bible Atangin Hmangaihna Awmzia Min Sawifiah Sak Thei em?
Bible-ah hian hmangaihna chungchang hmuh tur a tamin, ‘hmangaihna’ tih thumal pawh hi King James Version ah chuan vawi 311 vel lai awmin, chung zinga vawi 180 lai chu Thuthlung Thar bu ami te an ni.
Hmangaihna hi mihirng leh thilsiam dang, nunna nei tawh phawt ten kan thlakhlelh leh ngaih ropui em em ani vek kan ti thei ang.
Greek ho chuan hmanihna chi chi hrang 4 ah an lo then a. Chungte chu-
i) Eros: Nupa, nula leh tlangval inhmangaihna (Romantic love). He Eros hmangaihna hian mahni tisa duh zawng leh chak zawngte a zawngin tih puitlin kawngah mihring chakna (desire) a um fo thin. Bible zirtirna angina Eros tih puitlin hun tur chu nupa inarah chauh a ni thung. Tirhkoh Paula chuan Korin khuaa ringtu nula-tlangvalte chu Eros(Hmangaihna) thianghlim taka vawng turin a chah a ni (1 Korin 7:8-9). Bible a Eros hmangaihna kan hmuh theih thenkhatte han tar lang ila- Thufingte 5:18-19; Hebrai 13:4; Thuhriltu 9:9. Heng bakah hian Hla thlan khawmte bu hian mipa leh hmeichhia, nupa inkar hmangaihna leh induhna a tarlang nasa hle bawk a ni (5:8).
ii) Storge: He hmangaihna hian abikin chhungkua, laichinte inkara hmangaihna hi a kawk deuh bik kan ti thei ang. Bible atrangin he storge hmangaihna hi– Nova’n a chhungkua a hmangaih avanga an himna a duhna te, Jacoba’n a fate a hmangaihna te, Mari leh Martha in an nuta Lazara an hmangaihna, leh midang tam tak chanchin atrang teiin kan hmu thei ang. Rom 12:10 ah chuan, “Unaute hmangaih kawngah chuan hmangaih takin inlainat tawn theuh rawh u” tiin Tirhkoh Paula chuan ringtute chu chhungkaw khat ang inhmangih tawn theuh tur kan nih thu min hrilh a. Isua’n a zirtirte leh a hnug zui tute chu inhmangaih tawn theuh turin a chah fo bawk a nih kha (Johana 13:34, 35)
iii) Philia; He hmangaihna ve thung hi chu thian leh thian inkara inhmangaihna hi a ni. He hmangaihna hi Davida leh jonathana te thian dun inkara inhmangaihna kha niin, Bible chuan “Jonathana nunna leh Davida nunna chu a lo inzawm ta chiah mai a; tichuan Jonathana chuan ama nunna a hmangih ang chiahin a hmangaih ta a” (1 Samuela 18:10) tiin an thian dun inhmangaihna thuk zia min hrilh a ni. Johana 15:13 ah chuan “Mihringin a thian aia a nun a pek aliama hmangaihna nasa zawk a awm lo” tiin Isua’n alo sawi a. He hmangaihna hi amah, Isua ngeiin “bawih ka ti leh tawh lo vang che u…thiante ka ti tawh zawk ang che u” (15:15) tiin mihirngte a hmangaih zia leh min tlanna tura a nun ala pek tur thu alo sawi lawkna a ni.
iv) Agape: He hmangaihna hi chu hmangaihna chi hrang kan sawi tak zawng zawng aia dah ropui leh ngaihsan niin, Pathain hmangaihna the chhuah rual loh leh tehkhin phak loh hi a ni. Agape hmangaihna hrilhfiahna lar ber zinga mi chu, “Pathianin khawvel a hmangaih em em a, chutichuan, a Fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tu pawh a ring apiang an boral lohva, chatuana nunna an neih zawk nan” (Johana 3:16) hi a ni kan ti thei ang.
Khang hmangaihna hrang hrang kan sawi takte (Eros, Storge, Philia leh Agape) atrang khan eng hmangaihna nge pawimawh ber? kan tih chuan Agape hi a ni ngei ang. Chutih rual chuan an vai mai hian ropui leh mihirngte’n kan nuna kan mamawh tak tak vek te an ni. Mahse, ngun taka kan ngaihtuah chian chuan hmangaihna zawng zawng inghahna chu Pathian hmangaihna hi niin, mihringa thil tha tih duhna reng rengte pawh Pathain atranga chhuak vek a ni (Sam 16:2; Tirhkohte 17:28; Jakoba 1:17).
Bible chuan “Pathian chu hmangaihna a ni” (1 Johana 4:16) tih min hrilh a. Chu hmangaihna chu chiang lehzual zawkin tirhkoh Paula’n, “Hmangaihnain a dawh thei a, ngil a nei bawk thin; hmangaihnain a itsik lo va; hmangaihna a infak lo va; a uang lo va, a che mawi lo lo va, mahni hma a sial lo va, sual lamah a ngaihtuah lo va; fel lohnaah a lawm lo va, thutak erawh chu a lawmpui thin a; engkim a tuar hram hram a, engkim a ring a, engkim a beisei a, engkim a tuar chhuak thin” (1korin 13;4-7) alo sawifiah a ni.
**A awlsam theih ang ber chuan, hmangaihna kan tih hi “midangte tana thatna/lawmna/hlimna/nawmna, kawng engkima an tana hlawkna awm thei tur” kan duhna rilru leh chetzia hi a ni ber mai a. Chu rilru leh inngainat tawnna (feelings), induhsaktawnna chuan a tu ve ve te tan pawh lungawina a thlen thin a. Chu thil ropui tak hmuh theih si loh, kan nunpui si chu hmangaihna chu a ni.
Comments
No comments yet
Be the first to start the conversation.