#12 Kum Zabi pakhatna atanga pangana thlenga zirtirna dik loin ringtute a tih buai dan eng te nge?

#12 Kum Zabi pakhatna atanga pangana thlenga zirtirna dik loin ringtute a tih buai dan eng te nge?

Jul 16 2024Thuziakte

Kum zabi pakhatna atanga pangana chhung hian zirtirna dik lo tam tak a awm thei ang a, sawi vek sen a ni lo ang, nimahsela, a lar zual lo sawi dawn ta ila:

Kum zabi pakhatna kha Apostol kohhran indin hunlai kha a ni a, zirtirna dik lo khan kohhran a tidal a, chung zirtirna dik lote bei let turin Thuthlung Tharah lehkhathawn thenkhatte ziah a ni a (Gal 1:6-9; Kolossa 2:20-23; Tita 1:10-11), tin, heng zirtirna dik lote hi kum zabi panga-ah pawh a la awm chho zel a, chungte chu enho ta ila:

1. Legalism: Dan hmanga chhandamna hlawhchhuah tumna hi chanchin tha bu 4 atang khan hmuh tur a tam a, Juda pachalho kha hetiang lama kalsual ta chu an ni a. Vawiinah pawh hian Kristianna tih loh sakhuana dang zawng hi chu thiltih hmanga inchhandam tumna a ni deuh vek. Galatia bu-ah te, Juda serh leh sang hmanga chhandamna channa lam zirtir an awm a nih kha (Gal 2:16,17).

2. Gnosticism: He zirtirna dik lo hian ringtute chu kum zabi pathumna thleng kha a chim buai hle a, a hnuah chuan a zal te deuh niin a lang. He zirtirna hi Greek philosopher Plato-a zirtirna peng a ni a, dualism an tih khawih theih thil leh thlarau thil thliar hranna hi an ring a, an rin dan chuan thlarau thil chauh hi thil tha a ni a, leilung thil erawh thil sual a ni.

Hetiang rinna avang hian, taksa chunga thiltihte chuan chhandamna a khawih pawi lo a, sex hmanga uirena te, zu ruihna te, taksa tihbawlhhlawhna eng pawh a pawi ta lo a ni. Tin, he zirtirna hian Pathian chu kawng hmang danglam taka hriat theih chauh a ni tiin an zirtir, chhandamna kan chan theih nan Bible chauh a tawk lo a, hetiang chang tur hian taksa tihhreawmna te paltlang a ngai thin a, thiltih hmanga chhandamna chan tumna tho chu niin a lang.

Bible erawh chuan “Rinna avanga khawngaihnaa chhandam,” (Efesi 2: 8,9) kan nih thu a tar lang thung.

3.      Van Thengreng chibai bukna: Paula lehkhathawn thenkhatah van theng renga arsite betu an awm tih a lang a (Kolossa 2:8, 16-23). He zirtirna dik lo hian kohhran pawh a tibuai a, Judaho serh leh sang thenkhat leh arsi biakna chu an chawhpawlh ni awm tak a ni. Hei hi mi thiamte chuan “Gnostic Judaism’ emaw “Hellenistic Syncretism,” an ti bawk a ni.[1]

4.      Nikola zirtirna: He zirtirna dik lo hi Thupuan bu-a Efesi kohhrante chhawm zirtirna a ni a, Nikola hi Kristian hmasa phur tak mai a niawm a, nimahsela Gnostic zirtirna hi a pawm ta tlat mai a, miin chhandamna a chan tawh chuan, a bo leh thei tawh lo tihte chu a zirtir a ni. Hei hi a hnu zelah kum zabi 15-na chho-ah Siamthatu pakhat John Calvin-a khan hetiang chiah lo deuh hian a rawn zirtir chho leh a. Tun thlengin a hluar ta hle a, ‘Pathianin min chhandam tawh a, uire leh mah ila, tual that mah ila, chhandam ka ni tho ang,’ tih zirtirna a ni a, a hlauhawm hle a ni. Bible erawh chuan, Kristaa kan awm reng loh chuan kan bo leh thei a ni a ti a ni (Johana 17).

5.      Milem biakna: Kristiannaah hian milem biakna hi a tirah a awm lem lo a, mahse milem beho tihdan la-in Kristiante chuan milem biak an zir ve tan a, chung zinga lar tak pakhat chuan Catholic zirtirna lo ni ta, Mary lim biakna te hi a ni a, Efesi kohhran khan AD 431-ah Mari chu, “Pathian nu,” tiin an ko tan a ni awm e (International Standard Bible Encyclopedia, I, 282).

6.      Inneih khapna: Paula khan 1 Timothe-a 4:1, 2-ah chuan, “Nimahsela, nakin hunah chuan mi thenkhatte chu, mi dawtheite vervekna avangin hruaibona thlaraute leh ramhuaite zirtirna thu ngaihsakin rinna chu an la bansan ang tih Thlarau chuan chiang takin a sawi a…inneih an khap thin a, englo ei turte (thutak hriaa ringtuten lawmthu sawia pawm tura Pathianin a siamte chu) ei loh tur an ti thin,” tiin a lo hrilhlawk a.

Hei hi Gnostic zirtirna atanga kalsualna dang a ni leh a, he zirtirnaah hian khawih theih thil (matter) chu thil sual a nih avangin, inneihna pawh hi tisa thil a ni a, thil tha lo a ni. Chuvangin inneihna an khap ta a ni. Nimahsela, Bible chuan inneihna chu Pathian din a ni tih a tar lang (Gen 2:23, 24).

7.      Chawlhni thlakna: Sunday hi Bible-in chawlhni tiin a sawi ngai lo, chawlhni chu kar khata ni sarihna hi a ni a, Isua leh a zirtirte pawh khan Bible chawlhni hi an serh thin a ni. (Marka 2:28; Tirh 13:14, 16:13; 17:2). Sunday erawh hi chu Thuthlung Tharah hmun pariatah hmuh tur a awm a, (Matt 28:1; Marka 16:2, 9; Luka 24:1; Joh 20:19; Tirh 20:7; 1 Korinth 16:2), “kar khata ni hmasa ber,” tiin a indah a.

Chuti chung chuan, Isua thawhlehna chawimawina ni atan Sunday hi serh a ni tan niin a lang a, tunlaiah phei chuan urhsun taka serh a ni tawh niin a lang bawk a ni. Nimahsela, Bible zirtirna erawh chu ni sarih ni sabbath serh hi a ni.

[1] Jacques Dupont, Gnosis: La Connaissance Religieuse Dans Les Èpêtres de S. Paul (Desclee: De Brouwer, 1949), 256, 489; Ernst Percy, Die Problem Der Kolsser Und Epheserbriefe (Lund: C. W. K. Gleerup, 1946), 137–78; Joseph B. Lightfoot, St. Paul’s Epistle to the Colossians and to Philemon (London, UK: Macmillan, 1879), 73–113; Stanislas Lyonnet, “Paul’s Adversaries in Colossae,” in Conflict at Colossae, ed. Fred Francis and Wayne A. Meeks, SBL Sources for Biblical Study 4 (Society of Biblical Literature, 1973), 147–62. “Hellenistic Syncretism” ni-a hrilhfiahtute chu: Edward Lohse, A Commentary on the Epistlesto the Colossian and to Philemon (Minnesota: Fortress Press, 1971), 115–16; W. Rordorf, Sunday: The History of the Day of Rest and Worship in the Earliest Centuries of the Christian Church (London, UK: SCM Press, 1968), 136.

Comments